Woensdag 10 april om 20.30 uur presenteren wij ons nieuwe verhalende concert: Caravaggio. Programmeur en cellist Eelco Beinema vertelt in dit blog meer over het programma.
Caravaggio, of eigenlijk Michelangelo Merisi de Caravaggio, stond al heel lang hoog op mijn verlanglijst als thema voor een programma. Een schilder waar ik altijd weer door gegrepen word; verleidelijk, dramatisch, schokkend, gewelddadig. Een eenling zonder leerlingen maar door velen nagevolgd. Hij leidde zijn leven in paleizen, zoals jarenlang bij muziekminnaar kardinaal Del Monte, en in achterbuurten maar sloeg op de vlucht na een terdoodveroordeling wegens moord. Zijn schilderkunst vormt rond 1600 het hoogtepunt van de Italiaanse barok. In de muziekgeschiedenis valt die periode wat later en in Rome is Arcangelo Corelli dan de grote man. Hij zet met zijn Concerti grossi een standaard die later o.a. door Händel wordt nagevolgd. We hebben er in onze programma’s nog relatief weinig aandacht aan besteed dus spelen we nu een van zijn mooiste, de Vierde. Overigens was de kerk waar Corelli jarenlang werkte als violist, de San Luigi dei Francesi, dezelfde als waar Caravaggio zijn eerste succesvolle opdrachten voltooide. Daar kon Corelli dus, en misschien later ook nog wel Händel tijdens zijn Romeinse periode, dagelijks van genieten. Van Händel spelen we nog twee mooie aria’s uit Giulio Cesare, gezongen door de jonge talentvolle sopranen Pien Smeets en Dana Koppes.
Geografisch volgen we het spoor van de vluchtende Caravaggio uit Rome naar Napels, waar eind 16e eeuw Andrea Falconieri geboren was. Zijn suave melodia is een van onze favoriete korte stukken: een eenvoudige gezongen melodie, in dit geval op de altviool. Maar ook de cellisten die zich later in Napels vestigden waren beroemd om hun vocale kwaliteiten. Leonardo Leo was een van hen en het wordt hoog tijd dat zijn celloconcerten meer bekendheid genieten.
Voor de laatste barokcomponist volgen we onze schilder nog zuidelijker naar Messina. Giacomo Facco werkte daar begin 18e eeuw aan het hof van de onderkoning van Sicilië en was internationaal beroemd. Zijn Pensieri Adriarmonici, waarvan wij de laatste spelen, werden in 1718 uitgegeven in Amsterdam. Muziek en componist zijn later volkomen vergeten totdat de partituren een halve eeuw geleden in Mexico opdoken. Daar maken wij nu dankbaar gebruik van.
Het hedendaagse accent in het programma komt weer uit Rome, van componist Giacinto Scelsi, die daar tot zijn overlijden in 1988 woonde. Hij was net zo’n eenling als Caravaggio, maar waar de schilder nog weleens op zijn eigen schilderijen afgebeeld staat, wilde de componist absoluut niet gefotografeerd worden. Ooit opgeleid in de school van Schönberg werd hij later erg beïnvloed door Oosterse culturen en concentreerde hij zich in zijn muziek vaak op een enkele toon, met minimale wisselingen in hoogte, dynamiek. Over zijn latere werk, zoals het tweeluik voor vioolsolo uit 1973, spreekt hij zelf in sobere kleuren. Niet meer het felle rood en blauw maar donkerbruin en bleke vleestinten. Alsof hij het over de schilderijen uit Caravaggio’s laatste jaren heeft.
Ik ben blij dat onze vrienden van Galerie Atelier Herenplaats weer met hun kunstwerken acte de présence gaan geven en dat Kaat Haast op haar eigen onnavolgbare wijze de elementen met elkaar zal verbinden en diepte meegeven. Het belooft weer iets bijzonders te worden.
Caravaggio
Woensdag 10 april 20.30 uur
Laurenskerk Rotterdam
